Citi tips art

Wykafelkowane światy

Szczegóły: Hits: 18

Obok czarno-białych wapiennych mozaik chodnikowych stanowią prawdziwą wizytówkę Portugalii, a Lizbona posiada ich największą i najróżnorodniejszą kolekcję w kraju.

Od małych, biało-niebieskich tabliczek z wizerunkiem chroniącego przed trzęsieniem ziemi św. Marçala zdobiących małe domki w historycznej Alfamie poprzez manierystyczne roślinno-zwierzęce wzory z XIX wieku kryjące całe elewacje kamienic (jak budynek Fabryki Wdowy Lamego przy Placu Intendente, Casa do Ferreira das Tabuletas w dzielnicy Chiado czy Pawilon Sportu w Parku Edwarda VII) po „obrazy” współczesnych artystów na murach linii metra Oriente są wiernymi świadkami codziennego życia miasta i jego wielowiekowych losów. Mogą przedstawiać zarówno proste, geometryczne wzory jak i skomplikowane sceny historyczne (jak w Pałacu Markizów Fronteira, którego ściany zdobią malowane na kafelkach schematy rozmieszczenia wojsk portugalskich podczas poszczególnych bitew wojny o przywrócenie suwerenności w XVII w.). W XIX i XX wieku były również powszechnie stosowane jako szyldy sklepów i panele reklamowe (np. napis „parafusos” z malowanych na ceramice śrub i gwoździ przy Rua da Boavista 186).

Azulejo, bo nich mowa, zawdzięczamy mauretańskiemu panowaniu na Półwyspie Iberyjskim od VII do XIII w. Ich nazwa pochodzi od arabskiego słowa „al-zulaich” oznaczającego mały, wypolerowany kamień lub od portugalskiego „azul” (niebieski). Dzięki niewątpliwym zasługom dla upiększania przestrzeni publicznej stolicy doczekały się Narodowego Muzeum Azulejo (Museu Nacional do Azulejo) w XVI-wiecznym Klasztorze Madre de Deus z 23-metrową panoramą Lizbony sprzed Wielkiego Trzęsienia Ziemi w 1755 r. Jednak funkcja azulejo nie jest czysto dekoracyjna: w zimowe dni chronią budynki przed wilgocią na zasadzie glazury zabezpieczającej ściany łazienki przed grzybem, a w słoneczną pogodę, gdy nieruchoma tafla estuarium Tagu odbija promienie niczym gigantyczna blenda, intensyfikują, wraz z białymi chodnikami, oślepiającą jasność, której Lizbona zawdzięcza przydomek „białego miasta”.

Wraz z napływającymi coraz liczniej do Lizbony turystami daje się zaobserwować niepokojące zjawisko odłupywania z elewacji i zabierania z sobą do domu azulejos jako pamiątek z podróży. Sytuacja okazała się na tyle poważna, że policja utworzyła oddział „SOS Azulejos” specjalizujący się w ściganiu kafelkowych złodziei. Dlatego lepiej kupować azulejo w specjalnych sklepach z pamiątkami, a przede wszystkim bacznie rozglądać się dookoła podczas spaceru, bo kolorowa niespodzianka może czaić się za każdym rogiem.

Azulejos:

Wszędzie na elewacjach i we wnętrzach lizbońskich budynków